Okçuluk Nedir? Okçuluk Nasıl Yapılır? Okçuluk Kuralları Nedir?

Her yaş kesimine, her bireye yönelik bir spor olan okçuluk ile ilgili kurallar ve okçuluk hakkında bilgiler kısaca okçuluk hakkında her şey hem bu yazımızda sizi bekliyor.

Okçuluk Nedir?

Okçuluk, oku bir yay yardımıyla belirlenen bir hedefe gönderme sporudur. Dolayısıyla bu üç maddeden birini çıkardığınızda konu okçuluk bozulur: Ok, yay, hedef. Bu bağlamda tarih boyunca avlanma, savunma, saldırı gibi amaçlarla kullanılmış ve birçok kültür havuzunda geliştirilmiş, bugünkü makaralı, geleneksel ve klasik kanatlı yayların oluşmasına taban oluşturmuştur.

İnsanlık tarihiyle iç içe bir gelişim süreci vardır. Öncül örnekleri ahşaptan olduğu için zamanın aşındırıcı etkisini yenebilmiş örnekler ancak 10-15 bin yıl önceye gidebilmektedir. Tahmin edilen ve belli başlı destekleyici verilere ulaşılabildiği kadarıyla 50-100 bin yıldır var olduğu ve geliştirildiği düşünülmektedir. Ok ve yay, insanın hem avlanmada, hem savaşta silahı, caydırıcı unsuru olarak varlığını geliştirmiştir. Neredeyse her uygarlık, ok ve yayı biraz daha geliştirmiş, günümüze kadar geldiği hallerine katkıda bulunmuşlardır.

Türklerde ilk olarak M.Ö.5000 yıllarında okçuluğun başladığı ve okçuluk ile ilgili kuralların konulup, uygulanmasının Oğuzlar ile gerçekleştiği görülür. Ok, aynı zamanda eski Türklerde milli silah olarak kabul edilmiştir. Türk kavimleri süresince, Sümerler, Elamlar, Akatlar,  İskitler, Hunlar, Avarlar ve Hititler ile devam eden okçuluğa yakın ilgi, en parlak devrine Osmanlılar ile ulaştı. Okçuluğun bir esasa bağlanarak ciddi bir şekilde ele alınması, saha ve tesislerin oluşturulması Fatih Sultan Mehmet’in emri ile başladı. Okçuluk Osmanlılar zamanında okçuluk büyük bir önem kazanmış, okçuların yetişmesi ve eğitimi konusu devlet seviyesinde ele alınmıştır. Okçular Tekkesi bu dönemde kurulmuştur. 
İlginç Bilgi: Enfal Suresi 17. Ayette "(Ok) attığın zaman da  sen atmadın, fakat Allah attı" geçmektedir. Bu ve birçok sebepten ötürü İslam'da okçuluk sünnettir ve dolayısıyla Osmanlı'da da çok değerli bir yerdedir. 

Klasik ve makaralı okçuluk ulusal ve uluslararası müsabakalarda standartlara oturtulmuş, dünya geneline yayılmış disiplinlerdir. Olimpiyatlarda sadece klasik okçuluk yer alırken, genellikle hedef okçuluğu, arazi ve atış okçuluğu("3D archery” ve "field archery”), avcılık okçuluğu gibi alanlara yayılmış üç disiplin de gözlemlenebilir.

Uluslararası arenada İngilizce olarak okçuluğa "archery" denmektedir. Bu kelimenin kökeni Latince "arcus"tan gelmektedir.

Okçuluk Nasıl Yapılır?

Okçuluk yayın bir elle, okun üzerine yerleştirildiği kirişin de ya direkt diğer elle ya da bir aparat yardımıyla tutulması suretiyle yayın gerilmesi ve belli bir hedefe sürdürülebilir bir teknik çerçevesinde gönderilmesidir. Okçuluk nasıl yapılır sorusuna her disiplin ayrı bir cevap verebilir. Burada önemli olan, hangi disiplinde okçuluk nasıl yapılır sorusudur.

Her okçuluk disiplininde ayrı kurallar, ayrı gelenekler, ayrı teknikler yer almaktadır. Okun yaydan çıkması hiç de zor bir olay değildir. Ancak bir noktayı iki kere vurabilmek için çok ileri teknikler geliştirilmiş, sürdürülebilir ve tekrarlanabilir şekilde atış yapabilmek oldukça zor bir olaydır. 

Okçuluk Kuralları

Okçuluk günümüzde son derece modern malzemelerle ve kurallar çerçevesinde yapılmaktadır. Okçuluk ilk kez 1904 Yaz Olimpiyatları’nda olimpik programa alınmış, 1972’den beri aralıksız olarak programlarda yer almaktadır. Hobi ve avcılık herhangi bir kurala bağlı uygulanmadığından okçuluk kuralları dendiğinde tamamen spor okçuluğu ele alınmaktadır. Burada klasik kanatlı (olimpik) okçuluk ve makaralı okçuluk ele alınmaktadır. Geleneksel okçuluk her ülkenin özelinde farklı kurallarla uygulanan bir okçuluk türüyken, klasik kanatlı ve makaralı okçuluk dünya genelinde standart uygulamalara sahne olmaktadır. Her ikisi de aynı kurallara bağlı kalınarak düzenlenen ulusal ve uluslararası müsabakalarda yer almaktadır. Olimpiyatlarda ise sadece klasik okçuluk uygulanmaktadır.

Bu iki sınıfa modern okçuluk denmektedir.

Klasik kanatlı yay, olimpik yay veya klasik yay olarak da ifade edilmektedir.

Makaralı yay kanatların esnemesi açısından farklı bir teknik kullanılmasına dayanır.

Dikkat! Klasik okçuluk, isimlendirme açısından geleneksel okçulukla karıştırılmaktadır. Klasik yayın uluslararası kullanımı "Recurve” ise aslen geleneksel Asya yaylarına özgür bir form özelliğidir. Süreç içerisinde klasik kanatlı yay, bugün "geleneksel" olarak adlandırılan yayın yerini almıştır. Temeli geleneksel yaya dayalı olan klasik yaylar ile geleneksel yaylar karıştırılmamalıdır. 

2020 Yaz Olimpiyatları Erkekler Bireysel Şampiyonu Mete Gazoz, Türkiye’ye Okçuluktaki İlk Altın Madalyasını Kazandırmıştır. Olimpiyatlar korona virüsü pandemisi sebebiyle 2021’de düzenlenmiştir.

Türkiye Okçuluk Federasyonu Yarışma Talimatı uyarınca, ülkemizde World Archery yani Dünya Okçuluk Federasyonu kurallarına uygun şekilde yarışmalar düzenlenmektedir. Bir kulübe bağlı, müsabakayı düzenleyen federasyondan lisanslı bir şekilde müsabakaya hak kazanan sporcular sınıflandırılır. Makaralı ve Klasik Yay sporcuları yarışmalarda karşılaşmazlar. İkisinin ligi, kuralları, yayların kullanımları tümden ayrıdır. Ancak ikisinde de cinsiyet ve yaş grupları ayrımı aynıdır. 

Tüm faaliyetler, yine federasyonlarca onaylanmış okçuluk malzemeleri kullanılarak yapılmaktadır. Tüm yayların sertliği, okların çapları, kullanılacak aksesuarlar tanımlıdır.

Bunu biliyor muydunuz? Dr. Uğur Erdener, Dünya Okçuluk Federasyonu’nun 2005’ten bu yana başkanlığını yapmaktadır. Göreve 5. kez seçilen Erdener, 2025’e kadar görevini sürdürecek olup, toplamda 20 yıl bu görevi üstlenmiş olacaktır.

*Minikler kendi içinde 9-10, 11-12 ve 13-14 yaş olarak üç grupta yarışırlar.

*Veteranlar kendi içinde 40-49, 50-59 ve 60 yaş üstü olarak üç grupta yarışırlar.

Bu yaş ve cinsiyet gruplandırmaları içerisinde de, açık hava ve salon müsabakaları farklılıklar göstermektedir. Aynı zamanda bu kategorilerde bireysel ve takım müsabakaları da düzenlenmektedir. 

Sıralama atışları özelinde ok sayıları mesafeler, süreler ve kullanılan hedef kağıtları aşağıdaki gibidir:

Tüm müsabakalarda sıralama atışları, bireysel ve takım yarışları düzenlenmektedir. Bunlar kendi içlerinde farklı uygulamalar yapmaktadır. 

Tüm okçuluk kurallarına en doğru şekilde Türkiye Okçuluk Federasyonu web sayfasından almak için "Yarışma Talimatları”na tıklayarak ulaşabilirsiniz.